Demiryolu tarihinin en lüks uzun yol treni Orient Ekspres ilk seferini 1883 yılında Paris-İstanbul arasında gerçekleştirdi.
Avrupanın aristokrat ve zengin kesimlerine alıştıkları ihtişamda yolculuk yaptırmak Belçikalı mühendis Georges Nagelmackers'ın buluşuydu.Bu düşünce Uluslar arası Yataklı Vagonlar Şirketi Wagon Litz tarafından gerçekleştirildi.
Orient (Şark) Ekspres Paristen kalkıyor Münih-Viyana-Bükreş yoluyla Romanya'ya geliyor Tuna üzerinden feribotla Rusçuk'a geçiyor.Varna'ya gelen trenin yolcuları deniz yoluyla doğunun gizemli şehri İstanbul'a ulaşıyordu.Seksen saat süren yolculuk İstanbul 1888 de Avrupa demiryollarına bağlanana kadar bu güzergahta sürdü.1889 yılında Paris-İstanbul arasında doğrudan seferler başladı.
Şirket,lüks trenin geçtiği güzergahta oteller de yaptırıyordu.Pera Palas Oteli de bu amaçla yapılmıştı.Orient Ekspres'le gelen pek çok ünlü bu otelde kalmıştır.
İlk Seferinde 26 yolcusu vardı..*
"Trenlerin Madonnası","Yürüyen Saray" Orient Ekspres ilk seferine 4 Ekim 1883 günü Paris'te o zamanki adıyla Strabourg garından başladı.Hint meşesinden yapılma,17.5 m uzunluğunda gazla aydınlatılan iki yataklı vagon, bir lokanta vagonu ve iki bagaj furgonundan oluşan trenin ilk seferinde 26 yolcu bulunuyordu ve bunların tümü de erkekti.Üstelik bunlar Balkanlarda yolculuğun pek emin olmadığı yolundaki söylentiler üzerine yanlarına birer tabanca almayı da ihmal etmemişlerdi.Trende bir de Türk yolcu bulunuyordu:Paris Büyükelçiliği Müsteşarı Missah Efendi.
Şimdi sözü, bu yolculukta bulunan Figaro gazetesinin yazarı Georges Boyer'e bırakalım:
"İstanbul'daydık evet....Saydam bir sis perdesiyle örtülüydü bu masal ülkesi.Ve bu perde yer yer, şamdanları andıran cami minareleriyle parçalanmaktaydı.İstanbul'u gelmeden önce çok hayal etmiştik.Ama karşımızdaki manzaranın güzelliği bütün hayallerimizi aşıyordu."
Tüm dünyaya ün salmis Şark Ekspresi, Agatha Christie'nin "Sark Ekspresinde Cinayet", Graham Greene'in "Istanbul Treni", Maurice Dekobra'nin "Yatakli Vagonlarin Madonnasi" adli yapitlarina ve filmlere ilham kaynagi olmuştur.
Orient Ekspres seferleri güzergah ve isim değişiklikleri ile uzun yıllar hizmet verdi.Londra-Atina arasında çalışan Arlberg Ekspres ve Orient Ekspres seferden kaldırıldı.Geriye sadece Simplon Orient Ekspres kaldı.Paris-Venedik-Belgrad-Sofya –İstanbul güzergahını kullanan Simplon Orient Ekspres'te yine 1962 yılında kendisinden daha yavaş olan "Direct Orient Ekspres" le değiştirildi.Direct Orient Ekspres günlük olarak Paris-Belgrad arası,haftada iki kez de Paris'ten Atina ve İstanbul'a gidiyordu.1971 yılında Wagon Litz şirketi tüm vagon ve eşyalarını satma ve kiralama yoluyla elden çıkardı.1976 da Paris-Atina hattı iptal edildi,19 Mayıs 1977 de "yürüyen saray" Orient Ekspres'in yolcuları son kez İstanbul Gar'a geldi ve Orient Ekspres'te tarihe karıştı.
2000 li yıllarda özel bir turizm şirketi yılda bir kez düzenlenen seferlerle Orient Ekspres'i yeniden yaşatıyor,hafızaları tazeliyor.. Dönüşüm Projeleri ile Türkiye'nin ve dünyanın anıt Garlarından İstanbul Gar'da tarihe karışırsa Orient Ekspres nostaljisi de yaşanmayacak artık.
Kaynak:
*Ertan Ünal :İstanbul'un Umut Kapıları
İstanbul Demiryolu Müzesi
Fotoğraflar Radha Dalal