Antalya Büyükşehir Belediyesi 20 Ağustos 2011 Toplu Taşıma Sistemi Düzenlemesi – Hat Yapılanması
Antalya Büyükşehir Belediyesi, önceki dönemde yapımına başlanan AntRay'ı toplu ulaşımda işlevli kılmak ve bir büyükşehire yakışmayacak derecede plansız ve programsız işleyen toplu taşıma sistemini çağa uygun hale getirmek amacıyla toplu ulaşımda bir takım yeni düzenlemelere gitti. Yapılan düzenlemelerin ana sloganları 24 saat kesintisiz ulaşım, sık seferler ve durakta bekleme sürelerinin azalmasıdır. Bu düzenleme halktan, işleticilerden ve belediyenin ilgili birimlerinden kaynaklı pek çok sorunla karşılaşmış ve hedeflenenlerin büyük bir bölümü başarılamamıştır. Başarısızlıklara ve geriye dönüşlere rağmen yapılan düzenleme eski sistemin halen çok ötesindedir. Ben Antalya’daki toplu taşıma sisteminin sadece bugününü anlatmak yerine sistemi bir sene öncesinden başlayarak anlatmayı uygun gördüm çünkü Antalya’ya fazla gelen sistemi etraflıca ve somut örneklerle anlatan bir yazı bulunmamakta. Böylelikle bu eksiklik de kapanacak. Bugüne değin gerçekleşen önemli değişikleri ve sistemin bugününü daha sonra anlatacağım ancak konu bütünlüğünü bozmayacak bazı küçük değişikleri bu yazı içinde de vereceğim.
Yeni sistem (20 Ağustos 2011 düzenlemesi) 5 farklı kademede hatların bulunduğu, şehrin 7 farklı noktasında aktarma merkezleri bulunan (bugün bu sayı 8 ), özünde vatandaşı gideceği noktaya tek aktarma ile ulaştırmayı hedefleyen bir sistemdir.
1. AKTARMA MERKEZLERİ:
Aktarma merkezlerinin büyük bir kısmı daha önceden toplu taşıma araçlarının depolama amaçlı kullandığı alanlara peronların inşa edilmesiyle oluşturulmuştur. Aşağıdaki resimde sarı renkte olanlar 20 Ağustos itibariyle kullanılmaya başlananlar, kırmızı renkteki daha sonra açılan Fatih Aktarma Merkezi, turkuaz renktekiler ise ileride açılması planlananlardır.
Not: Aktarma Merkezleri ilerideki resimlerde hatlarla karışmaması için ayırt edici logolarla gösterilecek.
2. YEREL HATLAR:
Yerel hatlar kentle sürekli ilişki içinde olan ancak genellikle toplu taşıma talebinin çok düşük olduğu, şehre oldukça uzak olan ve köy niteliğindeki yerlere hizmet vermesi planlanan hat grubudur. Diğer hatların aksine sabit bir ücrete sahip değillerdir, ücretler mesafelere göre değişiklik göstermektedir. 501’den 523’e kadar toplam 23 tanedirler. Yerel hatları aktarma merkezleri ile birlikte açtığımızda şöyle bir görüntü ortaya çıkıyor:
''Çarşı'' olarak adlandırılan bölgeye kesinlikle girmeyen, şehir merkezi içerisinde kalan belli ana yollardan ise aktarma merkezlerine ya da Otogar’a giderken mecburen geçen hatlar... Büyük çoğunluğu karşılaştıkları ilk aktarma merkezinde son bulurken talebin fazla olduğu bazıları ise aktarma merkezini geçip Otogar’a kadar gitmekteler.
GEREKSİZ NOT: 513 ve 514 nolu hatları üstteki paragrafta anlattıklarıma ters düştüğü için resme dahil etmedim. Ters düşüyorlar çünkü bu hatlar anlam veremediğim bir şekilde şehrin içinde bulunmaktalar, Otogar ile Varsak 2 Aktarma Merkezi arasında gidip gelmekteler. Yani aslında yerel değil besleme hattı olmalılar. (Aklıma gelen tek açıklama ‘’Otogar’’a gidiyor olmaları, peki Otogar’a giden tüm hatlar yerel hat mı, elbette değil.) Aşağıdaki resimde bu iki hat ayırt edici olması için farklı renklerde gösterilmekte. Daha sonraki resimlerde yanlış bilgi vermemek adına diğer yerel hatlarla birlikte sarı renkte gösterilecekler. Bugün ise bu hatlar güzergahları şehir merkezine (üniversiteye) uzatılmış şekilde ana hat grubunda bulunmaktalar. Aslında ana hat olduklarında güzergahları pek değişmemişti ve Otogar’a gittikleri için isimleri VT65 ve VT63 idi, zaman içinde ikinci resimdeki hale geldiler. Yeni isimleri de VF65 ve VF63.
Ağustos 2011:
Temmuz 2012:
Her ne kadar gevezelik yapıp iki önemsiz hattı gereksiz yere anlatmış olsam da hatların 20 Ağuatos’tan bu yana nasıl değiştiğinin anlaşılması için iyi bir örnek oldu.
3. BESLEME HATLARI:
Besleme hatları daha çok şehir merkezinin uç noktalarında (özellikle Varsak) ve şehrin doğusundaki tarımsal alanlarda bulunan yolcuları aktarma merkezlerine taşımakla görevli hatlardır. Görevleri bakımından yerel hatlarla büyük benzerlik gösterirler ancak fiyatları sabittir (75 kuruş) ve yerel hatlara göre çok daha az uzunluktadırlar hatta birçoğu ring şeklindedir. Sefer sıklıkları genellikle
20 dakikada bir olacak şekilde çalışmaya başlamışlardı. B101’den B116’ya kadar toplam 16 tanedirler.
İlk resimde besleme hatları ve aktarma merkezleri, ikincisinde ise yerel hatlar, besleme hatları ve aktarma merkezleri gösterilmiştir:
Bazı besleme hattı örnekleri: (Sırası ile B103, B106 ve B115)
4. ANTRAY BESLEME HATLARI:
AntRay Besleme Hatları (başka bir isimle raylı sistem besleme hatları) AntRay’ın her iki ucundaki yolcuları AntRay’a ulaştırma amacıyla kurgulanmış olan hatlardır. Orta bölümlerde ileride anlatacağım ana ve gövde hatlar besleme görevi göreceği için (Dokuma bölgesini saymazsak) yalnızca AntRay’ın iki ucunda hizmet vermekteler. Sefer sıklıkları
15 dakikada bir olacak şekilde çalışmaya başlamışlardı. R201’den R210’a kadar toplam 10 tanedirler. Aşağıdaki resimde AntRay ile birlikte gösterilmişlerdir:
Tabi bu hatlar sadece AntRay’a değil ana ve gövde hatlara da besleme görevi görmekteler. Sistem öyle kurgulanmışki hiçbir hat 1 km fazladan çizilmemiş veya zorunda kalınmadıkça ve gerekli olmadıkça hiçbir noktadan birden fazla hat geçirilmemiş. Bu durum her hattın dolanmıyor oluşuyla da birleşince ‘’gidilmek istenen yere göre farklı farklı noktalarda aktarma yapma gereksinimi’’ni ortaya çıkarmıştır. Bu da sistemin vatandaş için zor yanlarından biridir. İleride daha detaylı değineceğim tabi, şu an sadece hatları anlatıyor olmalıydım zaten.
Yerel hatlar, besleme hatları, AntRay ve AntRay besleme hatları aktarma merkezleri ile birlikte aşağıdaki birinci resimde gösterilmiştir. İkinci ve üçüncü resimler ise R201 ve R207 hatlarıdır.
Şimdi tek bir raylı sistem için ne gerek var besleme hattına diyebilirsiniz ancak sadece AntRay’ın iki ucu değil şehrin tamamı gizli besleme hatlarıyla çevrili durumda. Biraz ileride tekrar değineceğim.
5. ANA HATLAR:
Ana hatlar ve ileride anlatacağım gövde hatlar şu ana kadar anlatmış olduğum tüm hat türlerinin ulaşma amacı güttüğü hatlardır dersek yalan olmaz. Çünkü bu hatlar insanların seyahatlerinin sonunda varmak istedikleri yerlerden ( yani ana yolculuk odaklarından) geçmektedirler. Ulaşımın büyük bölümünün bu iki hat grubuyla ve AntRay'la yapılması amaçlanmış. Bununla birlikte ana ve gövde hatların birbirinden ayrıştığı pek çok nokta mevcut. Ana hatlar daha çok yoğun konut alanları ile şehir merkezini birbirine bağlarken gövde hatlar konut alanlarını umursamadan ana koridorlar üzerinde gidip gelirler. Ana hatlar daha çok konut alanlarının bulunduğu bölgeler (Konyaaltı, Terminal, Uncalı vb.) ile Çarşı adı verilen bölge başka bir deyişle şehir merkezi arasında hizmet verirken gövde hatlar iki uç bölgeyi birbirine bağlayabilmektedir. Ana hatlar sefer sıklıkları genellikle
10 dakikada bir olacak şekilde çalışmaya başlamışlardı. VC30'dan TC50'ye kadar toplam 21 tanedirler.
Bazı ana hat örnekleri: (Sırası ile KC34, CV39, TC50)
6. GÖVDE HATLAR:
Gövde hatlar ana hatların aksine ana koridorlarda veya yoğun talep gören yerlerde raylı sistem mantığında çalışan hatlardır. Şu ana kadar anlattığım tüm hat gruplarının aksine bu hatlarda MC12 hariç otobüsler çalışmaktaydı. Sefer sıklıkları MC12 hariç
5 dakikada bir idi. MC12 hattı midibüslerle 10 dakikada bir işletilmekteydi. Gövde hatlar VF01’den MC12’ye kadar toplam 12 tanedirler ve Antalya’da toplu taşımayı kullanan herkesin bu hatları bilmesi gerekir çünkü tüm önemli yerlerden geçerler:
Bu hatların bazıları sistemin ilk günleri talep bakımından AntRay’la yarıştırlar. Bu nedenle hepsini ayrı ayrı göstermek gerekir diye düşünüyorum. İlk resimler 20 Ağustos’taki güzergahları, ikinciler ise günümüzdeki güzergahları göstermekteler:
- 6.1 VF01 Varsak-Fakülte (Varsak 1-Varsak 2-Kızılırmak Cd-Mevlana-Y. Yıl Bulvarı-Fakülte)
- Değişiklik: Dönüşte de Meltem'e sokuldu, Üniversite'ye girmeye başladı.
6.2 VF02 Varsak-Fakülte (Varsak 1-Varsak 2-Sakarya Blv.-Dumlupınar Blv.-Gülveren)
- Değişiklik: Konyaaltı'ya kadar uzatıldı.
6.3 AC03 Aksu-Çarşı (Aksu-Serik Cd.-Meydan-Mevlana-Y. Yıl Blv.-Meltem)
- Değişiklik: Meltem yerine kuzeyindeki Toroslar Caddesinden geçirildi.
6.4 AF04 Aksu-Fakülte (Aksu-Serik Cd.-Çevreyolu-Dumlupınar Blv.-Atatürk Blv.-Gürsu)
Değişmedi.
6.05 KC05 Konyaaltı-Çarşı (Sarısu-Akdeniz Blv.-K.altı Caddesi-Kalekapısı)
- Değişiklik: Gürsu Aktarmaya uzatıldı, Meltem'e sokuldu.
6.06 KC06 Konyaaltı-Çarşı (Sarısu-Atatürk Blv.-K.altı Caddesi-Kalekapısı)
- Değişiklik: Sarısu yerine Hurma'ya götürüldü, Meltem'e sokuldu, Lara'ya uzatıldı.
6.07 KT07 Konyaaltı-Terminal (Sarısu-Atatürk Blv.-Dumlupınar Blv.-Otogar)
İptal edildi.
6.08 KL08 Konyaaltı-Lara (Sarısu-Atatürk Blv.-Kalekapısı-Dedeman-Güzeloba)
- Değişiklik: K.altı Caddesi ve Bahçelievler yerine Y.Yıl'dan gidip gelmeye başladı, LF09 ve LF10 hatlarıyla birlikte Lara Plajlarına uzatıldı. Sadece Mayıs ve Ekim ayları arasında Lara Plajlarına giderler.
6.09 LF09 Lara-Fakakülte (Güzeloba-Barınaklar Blv.-Kırcamii-Y. Yıl Blv.-Fakülte)
- Değişiklik: Meltem'e sokuldu, Gülveren'e ve Lara Plajlarına uzatıldı.
6.10 LF10 Lara-Fakülte (Güzeloba-Özgürlük Blv.-Dedeman-Y. Yıl Blv.-Meltem-Fakülte)
- Değişiklik: Gülveren'e ve Lara Plajları'na uzatıldı.
6.11 UC11 Uncalı-Çarşı (Siteler Mah.-Dumlupınar Blv.-Meltem-Yıldız Cd.-Kalekapısı)
Hat UC11 ve UC11A olarak ikiye ayrıldı, ayrıca Gürsu Aktarma'ya kadar uzatıldılar. İlk resim 20 Ağustos'daki UC11'i, ikinci ve üçüncü resimler ise bugünkü UC11 ve UC11A'yı göstermekte:
-
6.12 MC12 Masadağı-Çarşı (Barınaklar Blv.-Çevreyolu-Güllük-Kalekapısı)
- Değişiklik: Masadağı'nda bazı sitelere uzatıldı, Meydan'a uzatıldı.
Görüldüğü üzere neredeyse tüm gövde hatların güzergahlarının uzunluğu arttı. İçlerinde en kötü değişimi KC05 yaşadı diyebilirim.
AntRay beslemelerini anlatırken şehrin tümündeki gizli besleme hatlarından bahsetmiştim, anlatma sırası geldi. Öncelikle tüm besleme hatları ve yerel hatlar %99 insanları gitmek istedikleri yere değil, gitmek istedikleri yere giden hatlara götürürler. Yani bunlar çok bariz besleme hatlarıdır. Ana hatlar ve yalnız gövde hat geçen kimi caddelerdeki gövde hatlar bulundukları semtin/mahallenin/caddenin tek hattı oldukları için o semtin/mahallenin/caddenin besleme hattıdırlar aynı zamanda. Konyaaltı sahilinde oturan birinin KC05 dışında binebileceği hat yoktur ve KC05 o kişiyi sadece şehir merkezine götürür. KC05’in güzergahı dışında bir yere gidecekse, KC05 o kişi bir besleme hattı olmuştur artık. AntRay beslemeleri dışındaki hatlar şehir merkezine ya da aktarma merkezlerine geldikleri için pek çok hata aktarma yapma imkanı sunarlar ancak özellikle şehrin kuzeyindeki AntRay beslemeleri yalnızca AntRay’la bağlantı kurar ve çoğunlukla istenilen yere gitmek için ikinci aktarma ihtiyacı ortaya çıkar. Sistemdeki en büyük sorun da budur zaten. Gövde hatlar için besleme hattı kurgulanmazken AntRay için kurgulanmış olmasının sebebi mutlaka AntRay’ın kapasitesinin çok daha yüksek oluşudur ancak böyle bir planlama yapılıyorsa eğer beslemelerin sık geçmesinin sağlanması ve bu beslemeleri kullanan insanlara ikinci aktarma hakkının verilmesi gerekirdi.
7. OTOGAR-HAVALİMANI HATTI (Eski 202, şimdiki 600)
Bu hat niye tek başına gruplandırılmış, çok mu özel yoksa hiçbir gruba sokulmamış mı? Hiçbir gruba sokulmamış. Bu hat yeni sistem duyrulduğunda yayınlanan yazılı güzergah listesinde ve güzergah haritasında bulunmamaktaydı. İnsanlar merak ettiler kaldırıldı mı acaba diye, ihtimal vermiyordum, belediye açıklama yaptı, şu şu şu güzergahta 600 numara olarak seferler devam edecek, diye. Bana sorarsanız eğer havalimanı hattını planlamayı unutmuşlar.
Çünkü ne listede ne haritada vardı ve numarası da 600. Bi garip anlayacağınız.
2010 yılında 40 adet Procity’nin gelmesiyle 202 nolu hattın güzergahı Çallı ve Şarampol yerine Meltem ve Y. Yıl’dan geçecek şekilde değiştirilmiş, seferleri 2 saatte bir yerine yarım saatte bir olacak şekilde arttırılmıştı. 20 Ağustos 2011 itibariyle de ismi 600 oldu, güzergahı da şehir merkezine ve Meltem’e girmeyecek şekilde Otogar-Dumlupınar Blv.-Y. Yıl-Meydan-Havalimanı şeklinde yeniden düzenlendi ve aktarmasız olarak çalışmaya başladı. Hemen aşağıda görüyoruz:
Uzun bir süre bu şekilde seferlerine devam etti, hatırlayamadığım bir zamanda gece seferleri eklendi ve 24 saat çalışır hale geldi. Kabaca sabah 6:00’dan gece 24:00’e kadar yarım saatte bir, geri kalan saatlerde de 2 saatte bir çalışıyor diyebiliriz. 10 aydan fazla bir süre yukarıdaki resimdeki güzergahta çalışmayı başararak Meltem’in yoğun lobi faaliyetlerine ve baskısına direnen 600 numara Haziran sonu itibariyle daha fazla dayanamayıp Meltem’e girmeye başladı: (Geri devrim dedikleri bu olsa gerek.)
Bu değişiklik yanlıştı ancak bunun öncesinde Meltem’in güneyindeki Sakıp Sabancı Bulvarını kullanan pek çok hat Meltem’e kaydırıldığı ve daha nice değişiklikler yapıldığı için 600’ün Meltem’i dolaştırılması insanların daha rahat aktarma yapmalarını sağlayacağından doğru olarak nitelendirilebilir, lakinki öyle değildir.
Belediye ne kadar espirili olduğunu göstermek için bu değişiklikten sadece birkaç gün sonra 600 numarayı çift bilet (3.40 TL) yaptı. Meltem’liler için soğuk duş.
Çift bilet olunca aktarma alır hale geldi mi yoksa halen aktarmasız mı biniliyor bu konuda bilgim yok. Halen aktarmasız ise 600'e başka hatlara binerek ulaşan (yani aktarma yapan) pek çok kişi Havalimanı yolculuğu için 5.10 TL ödeyecek demektir. İstanbul Anadolu Yakasından ta Atatürk Havalimanına Otobüs+Metrobüs+Metro şeklinde 1.75+2.10+1.00=4.85 TL'ye gidilebildiğini düşünürsek eğer en iyisi ben ağzımı açmayayım.
600 numarayı bu bölümde baştan sona anlatmış oldum, daha fazla 600 lafı duymayacaksınız.
http://www.antalya.bel.tr/content.asp?M ... &LISTMN=41
8. GECE HATLARI:
Ulaşım Daire Başkanlığı yeni sistemle getirilen gece hatlarını geceye özgü hatlar tasarlama yoluyla değil oluşturulan 12 gövde hattı gece de çalıştırarak elde etmiş. 20 Ağustos 2011 itibariyle bu 12 gövde hat 24 saat çalışmaya başladılar, kısa bir süre sonra AntRay güzergahında çalışan gece hattı olmaması nedeniyle ortaya çıkan tepkiler sonucu büyük ölçüde AntRay güzergahını takip eden TC13 gece hattı oluşturuldu. Bu hatlar 1 ay boyunca çalıştılar, ardından VFO2, AF04 ve KC06 hatlarının gece seferleri kaldırıldı. Mantıklıydı çünkü gece vakti aynı caddeden iki tane hat geçirmenin anlamı yok. Ekim ayında ise VF01, AC03, KL08 ve LF10 hariç tüm gece hatları iptal edildi. En sonunda KL08 hariç diğer hatların da gece seferleri kaldırıldı ve Mayıs ayında mevsimsel talep artışıyla birlikte seferlerin tekrar başlayacağı duyuruldu. Mayıs ayında gece seferi tekrar başlayan tek hat VF01 oldu. VF01 ve KL08 geceleri 2 saatte bir kalkış yapmaktalar.
Ben olsam prestij açısından kış mevsimi Konyaaltı, Terminal, Varsak ve Lara bölgelerinde gece hattı çalıştırırdım. Belediye zaten gündüz dolu para kazanıyor, gece 3-5 sefer yapacak çok mu? Yazın ise Konyaaltı-Lara, Varsak-Lara ve Terminal-Çarşı aynen devam eder, ek olarak da Kaleiçi ve Konyaaltı Plajları merkezli hatlar oluştururdum. Şu an gece 10-11 gibi park eden arabalar yüzünden sahil yolu tek şeride düşüyor, o kadar kalabalık.
Böylelikle en uzun ve yorucu kısım olan hat yapılanmasını bitirmiş oldum, iki hafta içinde Antalya'nın toplu ulaşımıyla ilgili tüm sorularınız yanıt bulmuş olacak.